Na svega 140 kilometara od Beograda, unutar visokih zidina nalazi se spomenik i hram srpske srednjovekovne kulture, manastir Manasija. Manastir Manasija sazidan je i podignut, početkom 15. veka, od strane Stefana Lazarevića i od tada je kulturni epicentar države, budući da je Stefan baš na ovom mestu osnovao čuvenu Resavsku školu.
Čuvena resavska škola, bila je radionica u kojoj se radilo na prepisivanju pisanih dela, kao i prevođenju, a opstala je sve do 15. i 16. veka. Resavsku školu činili su monasi, koji su se u manastir Manasija uselili odmah posle njene izgradnje, koja je okončana 1418. godine, a njihova dela naširoko su važila za pouzdane izvore informacija.
Stefan Lazarević, ne samo da je bio veliki kulturni mecena, te bio ktitor manastira i finansijer Resavske škole, već se i sam oprobao kao autor, napisavši Slovo ljubve, odnosno Reč o ljubavi.
Pored očigledne važnosti za srpsku srednjovekovnu kulturu i pisanu reč, manastir Manasija, značajan je i za crkveno zidno slikarstvo, odnosno freske kao i arhitekturu. U nastavku teksta pročitajte o istorijatu ovog neprocenjivog kulturnog blaga naše zemlje, koje je prepoznato i od strane UNESCO-a i otkrijte zbog čega svoje posetioce iznova ostavlja bez daha.
Manastir Manasija – istorijat i osnivanje
Kao što smo pomenuli, manastir Manasija zadužbina je Stefana Lazarevića, naslednika cara Lazara koji je poginuo u Kosovskom boju. Tada Stefan Lazarević, sa samo 12 godina biva ustoličen u vladara, zajedno sa svojom majkom – Milicom Hrebeljanović.
Stefan Lazarević je po mnogo čemu bio poseban vladar, budući da je značajno ulagao u razvoj kulturnog života u Srbiji, a sam se smatra jednim od najvećih srpskih srednjevekovnih književnika.
Manasija počinje da se zida 1407. godine, a istorijski podaci nam govore da je gradnja okončana 1418., nakon čega ga momentalno nastanjuju monasi. Građevina manastira Manasija obuhvata ceo kompleks zidina, koje su bile utvrđene sa čak 11 kula, od kojih je najveća bila Despotova kula, koja je ujedno i takozvana donžon kula.
Unutar zidina sagrađena je manastriska crkva, posvećena Svetoj Trojici, a impozazntna arhitektura, koja je velikim delom očuvana, čini je nezamenljivim srednjovekovnim kulturnim spomenikom.
Manastir Manasija freske – odraz umetničkog razvoja u Srbiji
Pored arhitekture, manastir Manasija uspeo je da očuva trećinu svojih fresaka, uprkos svojoj burnoj istoriji i čestim napadima od strane Turaka. Živopis Manasije neprocenjive je lepote, a freske odlikuje autentičan kolorit i umetnički stil, budući da su ga oslikali najbolji umetnici Vizantije u to vreme.
Razvoj resavske škole unutar Manasije, kao i dobri ekonomski odnosi sa jadranskim primorjem i Apeninskim poluostrvom, pružali su mogućnost da poznate mletačke i đenovljanske kolenije prenesu nove ideje, rane renesasnse i na naša podneblja. Živopis Manasije, tako predstavlja upečatljivo obeležje umetnosti sa Zapada.
O tome svedoče i mnogobrojni istorijski spisi, koji pišu o lepotama i značaju resavskog slikarstva i njegovom živopisu. Freske u Manasiji predstavljaju vrhunac umetničkog razvoja tog doba u Srbiji. Kao što smo napomenuli, svega trećina fresaka sačuvana je, koje se uglavnom nalaze u centralnom, odnosno glavnom delu hrama.
Očuvane freske manastira danas
Neke od fresaka su očuvane, dok su druge konzervirana, a danas se na osnovu preostalih fresaka može nazreti njihov prvobitni raspored i kompozicija. Od 1954. godine Manasija postaje ženski manastir, a nekoliko decenija kasnije za potrebe rastućeg sestrinstva sagrađen je i savremeni konak koji se nalazi na istočnom delu porte.
Freske prikazuju scene iz Hristovog života i njegovih čudotvorstva, uspeće Bogorodice, ali i ilustruju lica raznih svetaca, proroka, kao i vladara i svetih ratnika. Jedna od najznačajnijih freska je svakako freska ktitora manastira, koja se nalazi na zapadnom zidu centralnog dela crkve.
Na ovoj fresci, prikazan je desport Stefan sa žezlom u desnoj ruci, dok levom rukom prinosi maketu manastira svetoj Trojici uz molitvu ispisanu na svitku. Kvalitet izrade fresaka je neupitan, o čemu svedoči tehnika oslikavanja, kao i specifična plava boja i slojevi zlatnih čestica na freskama, koje daju neprocenjivu vrednost, uprkos oštećenosti.
Manastir Manasija vitezovi – Viteški red Zmaja
Viteški red Zmaja, osnovao je ugarski kralj i kasniji rimski car Žigmund Luksemburški. Formiran je 12.12.1408. kao odgovor na imperijalističke namere azijskih civilizacija da osvajanjima prošire uticaj svoje kulture i religije.
Viteški red Zmaja, predstavljao je borbeni bastion hrišćanskih i Evropskih vrednosti, u skladu sa čime je za svoje zaštitnike izabrao svetog Đorđa i svetu Margaretu, a za grb i simbol zmaja sa krstom na svojim leđima, repom obavijenim oko svoga vrata, koji je oslikavan na zastavama i viteškoj opremi.
Viteški red Zmaja osnovan je od dvadeset četiri najcenjenijih vitezova Evrope tog doba, koji su se izdvajali ne samo zbog svojih uspeha u borbi, već su se isticali i po svojim moralnim načelima i principijalnosti. Upravo iz tih razloga, počasno mesto prvog viteza prema osnivačkog povelji, takozvani – prvi među jednakima, bio je despot Stefan Lazarević.
Despot Stefan Lazarević, bio je među prvim članovima viteškog reda Zmaja, a o tome koliko je ovo počasno mesto značajno, govori i činjenica da je postojalo samo dvadeset i četiri članova reda, na čije mesto bi neko drugi mogao da dođe samo u slučaju smrti nekog od prvobitnih članova, i to samo uz probni period od godinu dana.
Viteški turnir u manastiru Manasija
Upravo u zadužbini velikog viteza i despota Stefana Lazarevića, 2015. Godine održan je prvi Međunarodni viteški turnir “Despot Stefan Lazarević”. Viteški turnir kreiran je sa idejom da se narod upozna sa konceptom viteštva, njihovim vrednostima i idealima, koji se zasnivaju na hrišćanstvu i službi Bogu i zajednici.
Na viteškom turniru možete se upoznati sa autentičnom viteškom borbom, kao i opremom koja je oplemenjena i ukrašena hrišćanskim simbolima.
Manastir Manasija – gde se nalazi i kako stići do manastira?
U mirnom delu klisure reke Resave, nadomak Despotovca, nalazi se manastir Manasija, koji je poznat i pod imenom Resava. Zbog impozantnih zidina opasanih oko samog hrama, i nesumnjivog kulturnog i istorijskog značaja, oduvek je privlačio pažnju prolaznika i turista, a zainteresovanost posetilaca ne jenjava ni danas.
Despotovac se nalazi u Resavskom okrugu, čiji kulturni centar predstavlja i danas, a Milan Obrenović 1882. godine, donosi odluku da se selo Voinci preimenuje u Despotovac, u čast despota Stefana.
Pored posete manastira Manasije, vrhunskog ostvarenja srpske arhitekture srednjeg veka i njenih bedema koji se savršeno utapaju u moćnu prirodu, ona je smeštena u prelepom i mirnom, prirodnom ambijentu.
U neposrednoj blizini manastira, nalazi se veliki broj prirodnih bogatstava, koje prepoznaje i uredba Vlade Republike Srbije, i štiti ih kao spomenik prirode – poput izvora Veliko vrelo i vodopada Veliki buk. U blizini se nalazi i Resavska pećina, koja je u srednjem veku korišćena od strane monaha samaca kao stalno prebivalište.
Manastir Manasija mapa – kako stići?
Manastir Manasija, poznat i pod imenom Resava, nalazi se na oko 3km severozapadno od Despotovca, na brežuljku iznad reke Resava. Ukoliko se odlučite da posetite manastir kolima, iz Beograda krenućete auto-putem E75 preko Svilajnca, kroz Despotovac.
Pratićete znakove za selo Lomnicu i Panjevac, a put traje sat i četrdeset minuta do dva sata u proseku, u zavisnosti od usputnih zadržavanja, pauza kao i gužva u saobraćaju.
Do Despotovca postoje i redovne autobuske linije iz Beograda, koje polaze svakodnevno u više termina, tako da je odlazak autobusom takođe praktična opcija.
Manastir Manasija radno vreme
Manastir Manasija otvorena je za posete u zavisnosti od sezone u različitom vremenskom okviru.
Pa je tako, u letnjim mesecima od maja do oktobra, radno vreme manastira od 8 – 19 časova, dok je u zimskim mesecima, od oktobra do kraja aprila otvorena u periodu od 8 – 16 časova, pa treba da obratite pažnju na ovo prilikom organizivanja vaše posete.
Manastir Manasija i okolina – šta sve možete videti pri poseti?
Pored autentičnog ambijenta, arhitekture, živopisa i umetnosti, pri poseti Manasiji možete videti i grobnicu despota Stefana Lazarevića, a potvrdu o ktitorskoj grobnici dale su i novije DNK analize.
Obavljenim DNK analizama utvrđene su rodbinske veze između kneza Lazara i despota Stefana Lazarevića, nakon čega je nakon 600 godina razrešena misterija o mestu sahrane despota Stefana Lazarevića.
Zahvaljujući prelepom prirodnom ambijentu u kome je izgrađen hram, pri poseti istom, možete obići i neke od prirodnih spomenika kulture, kakve su Resavska pećina i izvor Veliko vrelo i vodopad “Veliki Buk”. Na izlazu iz Despotovca, možete posetiti i Park maketa, u kome možete videti minijature srednjovekovnih manastira.
Manastir Manasija i Resavska pećina – Velike atrakcije za turiste
Ukoliko obilazite Manastir Manasija Resavska pećina će sigurno biti sledeća stanica vašeg obilaska.Resavska pećina jedna je od najstarijih i nesumnjivo, najlepših pećina u Srbiji, a svoju posebnost crpi u činjenici da se u njenoj unutrašnjosti nalazio pećinski nakit, star oko 45 miliona godina.
Starost same pećine procenjuje se na oko 80 miliona godina, a otkrivena je relativno skoro 1962. godine, slučajnim obilaskom lokalnog pastira, koji je prijavio pronalazak planinarima iz Svilajnca. Verovatno i zbog skorog otkrivanja, iako je pećina dugačka 4,5 kilometra, istraženo je samo oko 2.830 metara, dok posetioci imaju pristup svega 800 metara.
U unutrašnjosti pećine primećene su brojne dvorane, kanali, galerije, ali i raznobojni nakit koji je nastao rastvaranjem kalcijum karbonata, a može se naći u različitim bojama. Nalazi se na 20tak km od Despotovca, u neposrednoj blizini Manasije, i poseduje status zaštićenog spomenika prirode.
Sasvim je sigurno, pak, da su u praistoriji u njoj boravili ljudi, budući da su u njoj pronađeni različiti oblici oruđa, klinova i kamenih vrhova kopalja. Veruje se da su monasi samci, naseljavali pećine u ovom kraju, pa nije isključeno ni da je to slučaj i sa Resavskom pećinom, što predstavlja odlično zaokruženo putovanje ovog regiona.
Manastir Manasija, i okruženje u kome se nalazi predstavlja neprocenjiv spomenik prirode, kulture i tradicije, a svakako da se funkcija i značaj ovog hrama, vremenom ne umanjuje, zbog čega je i danas zanimljiv brojnim ljudima, te zbog čega predstavlja jedan od najposećenijih manastira u našoj državi.
Nadamo se da vas je naš tekst informisao i inspirisao da saznate više o bogatoj istoriji i kulturnoj zadužbini koju nam je ostavio u nasleđe, jedan od najzanačjnijih manastira u Srbiji, te da posetu istom uvrstite na listu prioriteta prilikom organizovanja već prvog sledećeg putovanja!
Nema sumnje, priča i ambijent manastira Manasije nikoga nije ostavila ravnodušnim, zbog čega neretko mnogi ljudi požele da iznova obiđu ovaj kraj, i odaju počast bastionu srpske kulture i tradicije.
