Izraz ugrožene vrste koristi se kao označitelj mogućnosti da je određena biljna ili životinjska vrsta pred izumiranjem, u bližoj ili daljoj budućnosti.
Pri procenjivanju nivoa ugroženosti određene vrste flore i faune, razmatraju se mnogi faktori, od brojčanosti populacije jedne vrste, do prepoznavanja pretnji poput lova i drugih ljudskih uzročnika.
Srbija je država koju odlikuje raznovrstan životinjski i biljni diverzitet, kao i brojne retke vrste koje se nalaze pod zaštitom države i drugih Međunarodnih unija za zaštitu prirode. Mnoge države postale su svesne značaja očuvanja divlje flore i faune, budući da one čine nezamenljiv deo prirodnog sistema, sa ogromnim uticajem na kvalitet životne sredine.
Zaštita i očuvanje biljnog i životinjskog sveta, važni su i sa naučnog, ali i kulturnog stanovišta. U nastavku teksta pročitajte koje su to ugrožene vrste u Srbiji, i zbog čega je borba za njihovo očuvanje od krucijalne važnosti za budućnost.
Konvencija o međunarodnom prometu ugroženih vrsta divlje faune i flore
Srbija je 2001. potpisala Konvenciju o međunarodnom prometu ugroženih vrsta divlje faune i flore (CITES Konvencija), čime se obavezala da će aktivno čuvati svoju divlju floru i faunu, potvrđujući time da i sama prepoznaje vrednosti očuvanja biološke raznovrsnosti.
Pored ove konvencije, na državnom nivou Vlada Republike Srbije, donela je i Uredbu o zaštiti prirodnih retkosti (1993. godine) kojom su neke od vrsta biljaka i životinja stavljene pod status zaštite, kao i prirodne vrednosti od izuzetnog značaja.
Zaštita vrsta podrazumeva zabranu bilo kakvih akcija kojima bi se mogao ugroziti život životinja i biljaka, kao i njihova prirodna staništa. Biološka raznovrsnost obezbeđuje stabilnost kompletnog ekosistema, i svaka vrsta u kompleksnom ekosistemu ima svoju funkciju i ulogu.
Međunarodna unija za zaštitu prirode (IUCN), globalno je priznati autoritet za procenu stanja živog sveta danas, a svoje informacije prikuplja na takozvanoj Crvenoj listi ugroženih vrsta. Prema procenama IUCN 26% vrsta sa Crvene liste je ugroženo. Srbija takođe ima svoje crvene liste, po uzoru na ovu.
Šta predstavljaju crvene i crne liste flore i faune?
Pored Crvene liste životinja, na kojoj se nalazi spisak životinja i biljaka kojima preti istrebljenje, postoje i crne liste, koje predstavljaju popis više hiljada vrsta koje su zauvek istrebljene, najčešće zaslugom čoveka.
Kada su u pitanju ugrožene vrste u Srbiji, naša zemlja se na ovu listu upisala sa 4 vrste koje su živele isključivo na teritoriji naše države, a više ne postoje. Takve su bezčekinjasta udovičica (Scabiosa achaeta), Pančićev slez (Althaea kragujevacensis), Vranjski slez (Althaea vranjensis) i Moravski orašak (Trapa annosa).
Neke vrste koje su se mogle naći i na prostorima naše države, nisu potpuno istrebljene, ali se više ne mogu videti u Srbiji, takve su mala droplja (Tetrax tetrax), tetreb ruževac (Tetrao tetrix), bela kanja (Neophron percnopterus), crni lešinar (Aegypius monachus) i orao bradan (Gypaetus barbatus).
Na crvenoj listi IUCN-a trenutno se nalazi oko 5500 životinja koje se smatraju ugroženim, a razvrstane su u više kategorija u zavisnosti od stepena ugroženosti. Crvena lista ukazuje na alarmantno stanje u kome se nalazi ekosistem, budući da se na crvenoj listi ugroženih životinja, nalazi čak četvrtina svih sisara na svetu!
Koje vrste se smatraju ugroženim?
Kao što smo već pomenuli status ugroženosti neke vrste, ukazuje nam na potencijalnu mogućnost da ta vrsta postane izumrla u skorijoj ili daljoj budućnosti. Prilikom procene rizika uzimaju se brojni faktori, uključujući preostali broj populacije, trend njenog smanjenja ili povećanja, adekvatna sredina, prepoznate pretnje itd.
Crvena lista Međunarodne unije za zaštitu prirode – IUCN, pored popisa svih ugroženih vrsta i nižih taksona, ponudio je i kriterijume za procenu rizika i ugroženosti, i odredio 7 (i jednu kategoriju za izumrle vrste) osnovnih kategorija po kojima se svi taksoni razvrstavaju u zavisnosti od potencijala njihove ugroženosti.
- EX (Extinct) – takson izumro nakon 1500. Godine;
- EW (Extinct in the Wild) – takson iščezao u prirodi;
- CR (Critically Endangered) – krajnje ugroženi takson;
- EN (Endangered) – ugroženi takson;
- VU (Vulnerable) – ranjivi takson;
- NT (Near threatened species) – skoro ugroženi takson i
- LC (Least concern) – takson za koji postoji mali rizik od izumiranja.
U prošlosti, vrste su izumirale uspostavljenom dinamikom koja je podrazumevala izumiranje jedne vrste na milion svake godine. Današnji trend izumiranja vrsta je 100 do 1000 puta veći od ovog proseka, upravo zbog ljudskog faktora. U ljudske uzročnike ubrajamo između ostalih lov, kao i sistemsko uništavanje prirodnih staništa.
Ugrožene vrste i razlozi zbog kojih su zaštićene
Upravo iz svih pomenutih razloga ljudi su prepoznali potrebu za uspostavljanje Međunarodnih saveza i unija za očuvanje prirodnih resursa i ekosistema. Kao što smo već naglasili, sve vrste su važne za ekosistem, od mrava do lava.
Biodiverzitet obezbeđuje neophodnu stabilnost ekosistema, koja je važna ne samo za floru i faunu, već i za opstanak čoveka. Populacija ugroženih vrsti često je tako malobrojna da joj preti potpuno izumiranje, što direktno utiče na stabilnost ekosistema.
Zahvaljujući pritiscima raznih pokreta za zaštitu životne sredine širom sveta, doneti su mnogi zakoni i konvencije kojima se ove vrste prepoznaju, i u skladu sa pravilnikom donose razne mere u cilju sprečavanja daljeg poremećaja ekosistema.
Po informacijama iz 2012. Crveni spisak IUCN sadržao je 3.079 životinjskih, i 2.655 biljnih ugroženih vrsta širom sveta, što u poređenju sa podacima iz 1998. (1102 i 1197) predstavlja značajan porast. Zbog toga se danas dovodi niz regulacija koje se tiču ograničavanja ili potpune zabrane lova, kao i eksploatacija prirodnih resursa i zemljišta.
Zaštićene biljke u Srbiji – Ugrožene biljne vrste
Pored potpisivanja Konvencije o međunarodnom prometu ugroženih vrsta divlje faune i flore, 1999. godine urađena je i naučna publikacija Crvena knjiga flore Srbije, od strane renomiranih stručnjaka, biologa i botaničara iz Srbije, u cilju zaštite biodiverziteta zemlje.
Ova publikacija koristi već pomenutu kategorizaciju Međunarodne unije za zaštitu prirode. U Evropi postoji šest glavnih bioregiona – ekološki definisanih oblasti manjih od ekozona. Pet od šest glavnih bioregiona Evrope, nalazi se delimično u Srbiji, što pokazuje značajnost i bogatstvo biodiverziteta Srbije.
U Crvenoj knjizi flore Srbije, procenjeno je da postoji oko 215 ugroženih vrsta biljaka, čiju strogu zaštitu reguliše zakon kao zaštićene biljke u Srbiji. U ovoj naučnoj publikaciji, izvršena je kategorizacija na osnovu ugroženosti, a na osnovu nje se vrše dalja planiranja očuvanja biodiverziteta.
Zaštita biljnih vrsta jedan je od najvažnijih zadataka iz oblasti biodiverziteta. Budući da se Srbija ne izdvaja po ugrožavanju istih, intervencijama čoveka, odnosno nerazumnom eksploatacijom prirodnih prostora i resursa.
Zbog ovoga, brojne ugrožene vrste Srbije su zauvek izgubljene iz našeg bogatog bioregiona. U nastavku teksta upoznaćemo se i pobrajati zaštićene biljke u Srbiji, u nadi da ćemo zajedničkim snagama sprečiti njihovo izumiranje, znajući da cenimo njihovu lepotu i značaj.
#1 Pančićeva omorika – najpoznatiji endemit našeg područja
Pančićeva omorika (Picea omorika) vrsta je smrče i endemit je Balkanskog poluostrva, što znači da se može naći samo na ovim podučjima. U Srbiji je vezujemo za područje Tare, gde je naš poznati srpski botaničar Josif Pančić otkrio 1875. godine, po kome ova vrsta dobija ime.
Prirodna staništa Pančićeve omorike prostiru se oko srednjeg toka reke Drine, između Višegrada i Bajine Bašte, kao i kod Ustiprače i Foče. Do 1975.godine verovalo se da Pančićeva omorika raste samo na Tari, međutim pomenute godine pronađeno je i novo nalazište kod Prijepolja.
Svim prirodnim staništima Pančićeve omorike brine Zavod za zaštitu prirode Srbije, koji ih izdvaja u stroge rezervate prirode. Pančićeva omorika drži reputaciju “živog fosila” svetske flore, i za stručnjake predstavlja zagonetku do danas, budući da njeno poreklo i ograničeno stanište nije do kraja proučeno.
Po kategorizaciji IUCN-a, status ugroženosti Pančićeve omorike je ranjiv (VU), budući da je pokazala slabost u konkurenciji sa drugim biljnim vrstama, i da je ograničenog staništa.
Šta je učinjeno za spašavanje ove ugrožene vrste Srbije?
Šumsko gazdinstvo je u saradnji sa Beogradskim Institutom za šumarstvo oformilo prvu plantažu Pančićeve omorike na Jelovoj gori, u cilju spašavanja ove ugrožene vrste i omogućila proizvodnja sadnica.
#2 Stepski božur – reliktni endem zaštićen Bernskom konvencijom
Stepski božur (Paeonia tenuifolia), poznat i kao uskolisni ili crveni božur, raste na području istočnog Balkana (Srbija, Rumunija, Bugarska, Grčka, Turska) pa sve do Ukrajine i južne Rusije i male Azije.
Stepski božur raste na suvim livadama, stepama, pašnjacima, osunčanim mestima ili blagoj senci. Odlično se prilagođava i dobro podnosi oštre zime, kao i vrela leta.
Kod nas raste na području Banata, na Deliblatskoj peščari i u okolini Dimitrovgrada, kao i Sokobanje. Ipak, i pored odlične mogućnosti adaptacije ove biljke, stepski božur je zbog nesavesnog branja i ispaše ovaca ugrožena vrsta, zbog čega je u Srbiji i zakonom zaštićen kao strogo zaštićena vrsta i njegovo uništavanje je zabranjeno.
Po IUCN-ovoj kategorizaciji nalazi se u kategoriji DD (Data deficient) koja označava nedovoljno podataka o veličini populacije i potencijalnim pretnjama za opstanak ove vrste. Budući da je reliktna endemska vrsta, zaštićena je Bernskom konvencijom o očuvanju evropske divlje flore i faune.
#3 Žuti lokvanj – potencijalna žrtva globalnog zagrevanja
Kada su u pitanju zaštićene biljke u Srbiji, mora se spomenuti i Žuti lokvanj. Žuti lokvanj (Nuphar lutea) sreće se na površini stajaćih voda, a naziva se još i žuti lopoč ili žuti plutnjak, poznat je po svojim lekovitim svojstvima i primeni u ginekologiji. Svoje ime dobija po prepoznatljivim krupnim, mirišljavim žutim cvetovima, koji cvetaju u periodu od aprila do septembra.
Postoji oko 10-15 vrsta žutog lokvanja, a zbog svoje izuzetne retkosti na našim prostorima, strogo je zaštićen u flori Srbije, gde se može naći kod Koviljskog rita, kao i u predelu Fruške gore.
Raste u slatkovodnim barama i jezerima, kao i potocima veoma sporog toka. Može se naći u SAD, Africi, Aziji i Evropi. Za sada po klasifikaciji IUCN ne predstavlja rizičnu vrstu (VU), ali se smatra da će globalno zagrevanje i sve više temperature u budućnosti sasvim izvesno dovesti do smanjenja populacije žutih lokvanja na svetu.
#4 Rosulja – biljka mesožderka lepog izgleda
Rosulja (Drosera) rod je karnivornih biljaka koja broji preko 170 vrsta. Raste na mestima osiromašenim mineralnim materijama, pa zbog toga mora da nadoknadi proteinskom ishranom koju dobija digestijom životinja. Ime je dobila zbog autentičnog izgleda listova na kojima se nalazi lepljiva tečnost nalik kapljica rose.
Kod nas se može naći vrste okruglolisana rosulja, i raste na Vlasinskom jezeru, u podnožju vodopada Kopren na Staroj planini i Mlačištu u Crnoj Travi. Zaštićena je kao prirodna retkost u Srbiji, međutim preti joj izumiranje zbog neadekvatnih konkretnih akcija u zaštiti.
U svetu, određenim vrstama ove biljke takođe preti izumiranje, i na IUCN listi se u zavisnosti od vrste i područja nalazi u kategorijama od ranjivih do krajnje ugroženih taksona (VU – CR).
#5 Molika – endemit Balkanskog poluostrva pod rizikom
Molika (Pinus peuce) je zimzeleno četinarsko drvo, endemit Balkanskog poluostrva, što znači da se nastanjuje isključivo na ovom području. Molika raste na većim nadmorskim visinama, od 600 do 2000m, i često se koristi za pošumljavanje i velike parkovske površine, zbog svoje lepote.
Areal molike obuhvata planinska područja Balkanskog poluostrva, na Kosovu, oko planine Pelister (gde je simbol Nacionalnog parka) i Nidže u Severnoj Makedoniji, kao i planini Rodopi u Bugarskom delu, a primećuje se i na nekim planinama u Albaniji i severnoj Grčkoj.
Spada u zaštićene biljke u Srbiji i zbog činjenice da je kod nas jako retka, a na globalnoj IUCN skali, zbog svoje ograničene rasprostranjenosti ima status skoro ugroženog taksona (NT).
#6 Tisa – deo folklora i medicine raznih naroda
Tisa (Taxus baccata) ili Evropska tisa, zimzelena je vrsta četinara čije prirodno stanište obuhvata zapadnu, srednju i južnu Evropu, ali i neke delove severozapadne Afrike i jugozapadne Azije. Primerci ove zaštićene biljke u Srbiji se mogu naći na Zlatiboru, Kopaoniku i Đerdapskoj klisuri.
Ovaj četinar je neobičnog oblika žbuna, a zahvaljujući svojoj izdržljivosti i dugovečnosti, može da doživi i 2000-4000 godina. Zahvaljujući svojoj dugovečnosti, deo je mnogih narodnih verovanja, folklora i medicine, a danas predstavlja i optimističan primer zaštićene biljne vrste, budući da je na IUCN skali statusa male ugroženosti (LC).
Ipak, u Srbiji je morala da bude stavljena pod zaštitu zakonom, budući da se na ovim područjima dešavala masovna seča i upotreba tisinog drveta, zbog njenog čvrstog i elastičnog stabla koje je zahvalno za obradu. Drvo tise se koristi za rezbarske radove, stubove i izradu umetničkih predmeta, nekada se koristila za brodogradnju.
#7 Žuta lincura – poznat aromat alkoholnih pića
Žuta lincura (Gentiana lutea) biljka je najčešće rasprostranjena u planinama centralne i južne Evrope, a na Balkanskom poluostrvu se može naći u Bosni, Lici, jugozapadnoj Srbiji i Raškoj oblasti. Može se naći i na Sinjajevini u Crnoj Gori, kao i Pelisteru u Makedoniji.
Zbog svoje poznate arome, služi za aromatizaciju alkoholnih pića, pa se na ovim prostorima zna za Zlatiborsku lincuru, kao i onu iz Bosne. Nažalost, iako široko rasprostranjena, ova biljka označena je kao ugrožena (EN) zbog nekontrolisane eksploatacije i branja u svrhe proizvodnje pića.
Zbog toga spada u zakonom zaštićene vrste u Srbiji, i nalazi se pod režimom nege i zaštite Zavoda za zaštitu prirode Srbije, koja je obrazovala program vraćanja žute lincure na prirodno stanište Stare planine.
Zaštićene životinje u Srbiji – Ugrožene životinjske vrste
Više puta smo pomenuli da mnogim životinjskim vrstama preti istrebljenje, i nažalost Srbija nije izuzetak od ovog negativnog svetskog trenda. Mnoge životinjske vrste su već istrebljene u svetu, a neke životinjske vrste koje su se nastanjivale isključivo na ovim predelima takođe su zauvek iščezle, usled neadekvatnih mera zaštite.
Prilikom kandidovanja za članstvo u EU, Srbija je potpisala program “Natura 2000”, koja je osnov za zaštitu prioritetnih vrsta biljaka, životinja i tipova staništa. Ovim programom prepoznat je rezervat klisure reke Trešnjice, gde su na malom prostoru očuvane mnogobrojne i raznovrste zajednice.
U vodama Drine i Trešnjice nastanjuje se mladica, najveća grabljivica među ribama bistrih voda Evrope, a upravo ribnjak u Trešnjici čuva dobre izglede za njen opstanak. U Srbiji je do sada zabeleženo i oko 120 vrsta prica, naročito grabljivica, a beloglavi supovi su opstali u našim krajevima zahvaljujući naporima ljudi iz Fonda za zaštitu ptica grabljivica.
U nastavku, saznajte koje su to ugrožene i zaštićene životinje u Srbiji.
#1 Beloglavi sup – čistač ekosistema
Među najpoznatije zaštićene životinje u Srbiji svakako spada čuveni Beloglavi sup. Beloglavi sup (Gyps fuluvis) je vrsta lešinara srednje veličine i jedini preostali lešinar koji nastanjuje područje Srbije. Inače naseljava suptropski klimatski pojas, pa nastanjuje oblast Mediterana, sve do Himalaja. U Srbiji, nastanjuje se u kanjonima reke Uvac, kao i klisurama Mileševke i Trešnjice na zapadu i jugozapadu zemlje.
U jednom trenutku zbog prekomernog lova, pretičlo mu je izumiranje u Srbiji. Beloglavi supovi često su i trovani na našim područjima, zbog čega je zaštićen od države, i zahvaljujući Fondu za zaštitu ptica grabljivica spasen je od izumiranja na našim prostorima.
Šta je učinjeno kako bi se sprečilo izumiranje ove ugrožene vrste u Srbiji?
Danas je, zbog unapređenja zaštite i prehranjivanja, njegova brojnost u porastu. Na IUCN skali ugroženosti, nosi status malog rizika (LC) i predstavlja svetli primer pravilne zaštite ugrožene vrste. Beloglavi sup hrani se uginulim životinjama i od presudne je važnosti za očuvanje stabilnosti ekosistema budući da vrši “prirodnu reciklažu”.
#2 Orao krstaš – simbol carstva i monarhije
Orao krstaš (Aquilia heliaca) poznatiji kao carski ili kraljevski orao, nekada je naseljavao predele Evroazija, ali je danas ugrožena vrsta, budući da je izgubio svoja brojna staništa. Živi u jugoistočnoj i srednjoj Evropi, pa sve do zapadne i srednje Azije.
Njegovo stanište ugroženo je zbog intenzivne poljoprivrede i seče šuma, zbog čega orao krstaš ostaje ne samo bez prostora za gneždenje već i prehranu. Do nedavno je bio na granici opstanka u Evropi, ali je zahvaljujući naporima stručnjaka iz Slovačke i Mađarske njegova brojnost ponovo počela da raste.
U Srbiji danas ima svega četiri parova, zbog čega je u našoj zemlji pred izumiranjem, a pouzdano se zna da jedan par živi na Pašnjacima velike droplje. Na skali IUCN-a, nosi status ranjive vrste (VU). Zbog svog autentičnog izgleda, simbol je mnogih monarhija i carstava poput Rimskog i Austrougarskog.
#3 Mrki medved – najteža zver Evrope
Da li ste znali da u ugrožene vrste i zaštićene životinje u Srbiji spada i mrki medved?
Mrki medved (Ursus arctos) naseljava prostore severne Evroazije i Amerike. U Severnoj Americi populacije mrkih medveda poznatije su pod nazivom grizli! Najveći areali smeđeg medveda, pored Severne Amerike, obuhvataju delove Rusije, Centralne Azije, Kine, Kanade Skandinavije i Karpatske oblasti – a posebnu Rumuniju.
U Srbiji, pedesetak mrkih medveda živi na obroncima Tare, i zbog svoje male brojčanosti zaštićena su vrsta i lov na njih je zabranjen. Posetioci Nacionalnog parka Tara ih mogu posetiti u pratnji vodiča ili zaposlenih, koji o njima brinu.
Pored Tare, postoji i nekoliko zabeleženih primeraka na Goliji, Jadovniku, Kučaju, a pre nekoliko godina opet je primećen i na obroncima Stare planine, što daje optimistične prognoze. Na IUCN skali, ima status ugrožene vrste malog rizika (LC), uprkos tome što mu je početkom 20. veka pretilo izumiranje, usled prekomernog lova.
#4 Apolonov leptir – najlepši dnevni leptir
Među zaštićene životinje u Srbiji svrstavaju se i pojedini primerci insekata. Apolonov leptir (Parnassius apollo) insekt je iz reda leptira, i porodice jedrilaca. Zbog svoje atrkativnosti nosi ime grčkog boga lepote – Apolona. Nastanjuje otvorene prostore brojnih evropskih zemalja – Albanije, Andore, Austrije, Grčke, Bugarske, Italije, Rusije, Nemačke, Turske i drugih.
Ipak, na području Evrope, smatra se skoro ugroženim taksonom (NT), a na području Srbije ranjivom vrstom (VU) na IUCN listi ugroženih vrsta. Nekada je naseljavao područje Timočke Krajine, na kom dugo nije primećen, zbog čega se smatra da je najverovatnije izumro.
#5 Balkanski ris – jedna od najugroženijih mačaka na svetu
Balkanski ris (Lynx lynx balcanicus) pripada vrsti srednjih velikih mačaka, koja svoje stanište ima u Evropi, sibirskim šumama, i južnoj i jugoistočnoj Aziji. Balkanski ris ima status ugrožene vrste Srbije, a ove najveće evropske mačke na tlu naše zemljje pronašle su stanište na Šar Planini, Prokletijama, Koritniku, Nacionalnom parku Tara, Nacionalnom parku Đerdap, Severnom i Južnom Kučaju, Staroj planini, Rtnju, Ozrenu.
Osim u planinskim predelima, prisustvo balkanskog risa registrovano je i u specijalnim rezervatima prirode Deliblatska peščara, kanjon Uvca, kanjonu Trešnjice, parku prirode Sićevačka klisura, Ovčarko-kablarskoj klisuri koja uživa status predela izuzetnih odlika.
Sa nešto manje od 100 jedinki koja ga čini jednom od najugroženijih mačaka na svetu. Najveći protivnik opstanka balkanskog risa jeste krivolov, opadanje populacija njegovog plena, kao i gubitak i fragmentacija staništa. Na skali ugroženosti nosi status niske zabrinutosti (LC).
Program oporavka balkanskog risa odvija se duž granica Albanije i Severne Makedonije, Albanije i Crne Gore, i Albanije, Srbije i Severne Makedonije, omogućujući očuvanje očuvanje ove populacije u nekoliko zaštićenih područja.
#6 Crni daždevnjak – kritično ugrožena vrsta u Srbiji
Crni daždevnjak je vodozemac koji nastanjuju alpski region Evrope i Dinarske planine na Balkanskom poluostrvu. U Srbiji nastanjuje vrlo male prostore visokoplaninskih kamenitih livadskih vrhova, na nadmorskim visinama od 1200 do 2400 metara.
Iako se na globalnom nivou crni daždevnjak ne smatra ugroženom vrstom, zbog izuzetno male teritorije koju nastanjuje u našoj zemlji, i zbog ograničenih uslova adaptacije, kod nas se smatra ugroženom vrstom (EN) po skali IUCN.
Njegov opstanak zavisi dosta i od pitanja globalnog zagrevanja, i povećanja temperatura, kao i zagađivanja atmosfere, koja značajno ugrožava prirodna staništa ove vrste.
#7 Šareni tvor
Za pojedine ugrožene vrste Srbije ne zna veliki broj ljudi, pa je tako mnogima novitet da kod nas uopše živi šareni tvor, a pogotovo činjenica da spada u zaštićene životinje u Srbiji.
Šareni tvor (Vormela pergusna), koji spada u vrstu sitnih mesoždera je najrasprostanjeniji na terotorijama Azije i Evrope.
U Srbiji ima status ugrožene divlje životinje koja je svoje stanište pronašla na Pešterskoj visoravni i u pojedinim predelima Kosova, a njegovo prisustvo registrovano je i na Kopaoniku. Šareni tvor upisan je u IUCN Crvenu knjigu ugroženih vrsta, 1996. godine, a današnji status ugroženosti mu je ranjiv (VU).
Do smanjenja populacije šarenog tvora dolazi usled uništavanja njegovog staništa, opadanja populacije njegovog plena, i upotrebom rodenticida.
Nažalost, ovo nije konačan spisak svih ugroženih životinjskih i biljnih vrsti, postoje još brojne vrste flore i faune koje nisu do kraja istražene, te o kojima nemamo potreban broj podataka, a predstavljaju potencijalne rizične grupe.
Od budućnosti održanja ovih raznovrsnih vrsta, zavisiće i budućnost čoveka, kao i očuvanje celokupnog ekosistema.
Još jednom, ljudski faktor je najzaslužniji za ovakvo stanje, i rešenja će u budućnosti sve manje zavisiti od pojedinaca i zalaganja individualnih fondova za zaštitu i konzervaciju, a sve više od globalnih sistemskih promena koje će uticati na životnu sredinu i klimu u celosti.
Svako od nas bi trebalo da učini koliko je u našoj mogućnosti da ugrožene vrste u Srbiji nastave svoj život još mnogo godina, kako bi naša zemlja i dalje bila bogata ovim izuzetnim primercima.
